فرای اتو
فرای اتو معمار و مهندس سازه آلمانی (31 مه 1925 – 9 مارس 2015) به ابتکارات پیشگام و خلاقانه خود در سازههای سبک و کششی شناخته شده است. اندکی پیش از مرگش در سال 2015 به وی جایزه پریتزکر اعطا شد و پیش از آن نیز در سال 2005 مدال طلای سلطنتی RIBA را دریافت کرد. بیشتر تحقیقات وی در مورد سازههای سبک، امروزه نیز به اندازه زمانی که وی برای اولین بار آنها را بیش از 60 سال پیش پیشنهاد داده بود، مرتبط است و کار او تا به امروز الهام بخش معماران و مهندسان زیادی بوده است.
“فرای” به زبان آلمانی به معنی “آزاد” است؛ مادرش پس از شرکت در سخنرانی پیرامون آزادی تصمیم به انتخاب این نام گرفت. پدر و پدربزرگ اتو هر دو مجسمه ساز بودند و او در زمان تعطیلات مدرسه به عنوان شاگرد سنگ تراشی مشغول به کار میشد. او برای سرگرمی هواپیماهای گلایدر (بدون موتور) را طراحی و به پرواز در آورد و این فعالیت او را به چگونگی گسترش لایه های نازک روی فریم های سبک علاقه مند کرد که میتوانست پاسخی به نیروهای ایرودینامیکی و ساختاری باشد.
اتو در سیگمار آلمان متولد و در برلین بزرگ شد. وی قبل از اینکه در سالهای آخر جنگ جهانی دوم به عنوان خلبان جنگنده به لوفت وافه اعزام شود، در رشته ی معماری در برلین تحصیل کرد. وی در یکی از اردوگاههای اسیران جنگی در نزدیکی شارتر (فرانسه) آموزش دیده بود و با کمک مهارتش در مهندسی هوانوردی و به دلیل کمبود مصالح و نیاز فوری به مسکن، ساخت پناهگاه بوسیله ی چادر را آغاز کرد. وی پس از جنگ برای مدت کوتاهی در آمریکا تحصیل کرد و با اریش مندلسون، لدویگ میس ون در روهه، ریچارد نویترا و فرانک لوید رایت دیدار کرد.
زمینههای کاری فرای اتو
وی در سال 1952 شرکت خصوصیاش را در آلمان به راه انداخت. با ساختن پاویون زین اسبی شکلش در نمایشگاه فدرال گاردن در کسل اولین توجهها را به خود جلب کرد. در سال 1954 در زمینه سازههای کششی دکترای خود را دریافت کرد. اتو در زمینه سازههای غشایی و کششی مهمترین صاحب نظر به شمار میرود و یکی از پیشگامان ریاضیات سازهای و مهندسی عمران است.
اتو در سال 1964 موسسه سرشناس سازههای سبک را در دانشگاه اشتوتگارت پایهگذاری کرد و تا زمان بازنشستگیاش به عنوان استاد دانشگاه، سرپرست موسسه بود. آثار مهمش از جمله غرفه آلمان غربی در نمایشگاه مونترال در سال 1967 و سقف ورزشگاه المپیک مونیخ در سال 1972 است.
اتو مقالات و کتاب های بسیاری در زمینه ی معماری نوشته است. کتاب “ساختمان و محیط زیست” او در سال 1972 و نسخه دوم آن سال بعد منتشر شد. او در سال 1994 کتاب “معماران باستان” را پیرامون اختراعات ساختاری اولین سازه ها منتشر کرد.
سازه های سبک و فرای اتو
از بسیاری جهات، اتو بسیار جلوتر از زمان خود بود. او همیشه به دنبال روش های جدید برای استفاده کمتر از مصالح و انرژی برای ساخت سازه های خود بود و اصول پایداری را مدت ها قبل از اینکه این اصطلاح در معماری مطرح شود، به کار میبرد. او از نیاز به درک فرآیندهای بیولوژیکی، فنی و فیزیکی که موجب بوجود آمدن اشیاء هستند صحبت میکرد. اشکال ساختمان های اتو اغلب مشابه با ساختارهای موجود در طبیعت بودند بنابراین شکل های طبیعی مثل جمجمه پرنده و شبکه تارهای عنکبوت را شبیه سازی میکرد و در ساخت سازه هایش بکار میبرد.
او معمار و مهندس خلاقی درسطح جهانی است که پیشگام سقف های پارچه ای مدرن بر ساختارهای کششی بوده است. همچنین با مواد و سیستم های ساختمانی مانند پوسته های شبکه ای، بامبو و توری های چوبی کار می کرد. فرای اتو پیشرفت های چشمگیری در استفاده از هوا به عنوان یک ماده ساختاری، نظریه هوایی و توسعه سقف های قابل تبدیل داشت. او نتایج پژوهشش را در اختیار سایر معماران قرار داده و به همکاری در معماری توجه بسیار داشت.
ساختمانهای طراحی شده توسط فرای اتو
- 1967- غرفه آلمان غربی در نمایشگاه مونترال
- 1972- سقف استادیوم المپیک مونیخ
- 1975- Multihalle، منهایم
- 1977- چترهای غول آسا برای تور کنسرت گروه پینک فلوید
- 1980- باغ پرندگان در باغ وحش مونیخ
- 1985- قصر تویق عربستان سعودی
- 2000- سقف غرفه ژاپن در نمایشگاه هانوفر آلمان
لیست جوایز فرای اتو
- 1974- جایزه توماس جفرسون و مدال معماری دانشگاه ویرجینیا
- 1980- دکترای افتخاری علوم از دانشگاه بث
- 97/1996- جایزه ی ولف در معماری
- 2005- مدال طلای سلطنتی RIBA
- 2006- جایزه ی پریمیوم امپریال
- 2015- جایزه پریتزکر
پروژه های بزرگ و مطرح فرای اتو
ساخت غرفه آلمان در نمایشگاه جهانی 1967 مونترالِ کبک، نقطه عطف مهم در سیر شغلی اتو بود. این کار اهمیت روزافزون فناوری، پیش ساختگی و تولید انبوه در معماری را نشان داد و برای اولین بار توجه جهان را به نوآوری هایش در ساختارهای کششی جلب کرد. با این حال، علاقه او به سازه های کششی مدت ها قبل شروع شده بود، زمانی که او تلاش کرد برای اسیران جنگی چادرهای سبک بسازد. این تجارب او را از اهمیت توسعهی سبکی از معماری که قادر به فعالیت در محدودیتهای مادی و اقتصادی باشد آگاه کرد.
استادیم المپیک مونیخ
شناخته شده ترین اثر وی، استادیوم المپیک مونیخ است که در سال 1972 ساخته شد. این استادیوم نمونه ای بارز از چگونگی استفاده اتو از درسهایی ست، که در حین ساخت سازه های کششی آموخته است. ساختار پهن و مواج آن، تضاد قابل توجهی با استادیوم نظامی و مستبدی که نمونه قبلی آن بود دارد و چهره ای متفاوت و دلسوزانه از آلمان را ارائه میدهد. تقریباً 40 سال پس از اتمام آن، سازه چادر مانند آن هنوز هم دست نخورده باقی مانده و بازدیدکنندگان را همانند بازی های المپیک 1972 تحت تاثیر قرار میدهد.
فرای اوتو بخاطر کار در کنار برنده جایزه پریتزکر شیگرو بان، بر روی غرفه ژاپن در نمایشگاه اکسپو 2000 شناخته میشد و تقریباً همیشه با سایر افراد حرفه ای در تیم های چند تخصصی همکاری می کرد. شاید مهمتر از همه، دانشهای ساختاری و فنی ای باشد که او در گسترش آنها کمک کرده و همچنان الهام بخش نسل های آیندۀ معماران خواهد بود.
اتو در 9 مارس 2015 درگذشت؛ او قرار بود در 23 مارس 2015 به عنوان برنده جایزه پریتزکر اعلام شود، اما مرگ او باعث شد که کمیته جایزه خود را در 10 مارس اعلام کند. پیش از این، به خود اوتو توسط مدیر اجرایی جایزه پریتزکر، مارتا تورن، گفته شده بود که وی برنده این جایزه شده است. اتو بعد از شنیدن این خبر گفت “من هرگز برای به دست آوردن این جایزه کاری نکرده ام. برنده شدن جایزه هدف زندگی من نیست. من سعی در کمک به افراد فقیر دارم، اما حالا چه بگویم – از دریافت این جایزه بسیار خوشحالم.”
