سازه چادری فرودگاه جده از بزرگترین سازه های چادری در دنیاست. در هوای گرم و دم کرده شهر ساحلی جده روزانه 80هزار نفر برای مراسم حج وارد این ترمینال می شوند که سطحی به اندازه 44 هکتار دارد. به همین دلیل در سال 1997 دولت عربستان دست به کار تجهیز و نوسازی این فرودگاه زد. طراحان هنگام بازدید از این منطقه به این مسئله پی بردند که انسان بدوی ساکن در این ناحیه آموخته بودند که زندگی در زیر سایبان در گرمای عربستان بهتر از ماندن در ساختمان محصور و داغ است.
همچنین به عقیده طراحان تهویه هوا و نورپردازی ساختمان مورد نیاز ترمینال با توجه به اوج استفاده در یک دوره کوتاه بسیار گران قیمت می باشد.
شروع کار شرکت طراح این سازه
به همین دلیل شرکت های اسکیدمور و مریل دست به کار طراحی سازه چادری و اجرای بزرگترین سطح چادری جهان شدند و یک سازه غشایی که بوسیله لایه ای از تفلون پوشیده شد برای پوشش سقف فرودگاه جده طراحی کردند که این طراحی سبب بازتاب 70درصد اشعه خورشید می شود. این فرم طبیعی چادر در شب باعث انعکاس نورها به بالا می شود و فرم و ارتفاع چادرها از جریان طبیعی هوا برای ایجاد سرما از طریق تهویه بیرون و درون از طریق بازشوهای مرکزی در تابستان بهره می برند.
چرا از سازه چادری استفاده کردند؟
استفاده از سازه های چادری به عنوان سرپناه درحالی که سیم های پولادی استواری آنها را تامین میدارد طرحی مناسب برای پایانه فرودگاه حجاج با اقلیم عربستان می باشد. لزوم ایجاد فضایی وسیع که در عین حال سرپناهی برای حجاج فراهم آورد. بی شک هیچ چیز مناسب تر از چادر نبود که مناسب با نماد زندگی دراین کشور و در عین حال پاسخگوی نیازی که به علت کثرت زائرین پدیدآمده بود باشد.
ویژگی فنی سازه چادری فرودگاه جده
هر چادر در سازه چادری فرودگاه جده از چهار جانب بهوسیله سیمهای پولادی ضخیم به پایههایی تنومند آویخته میشود. جنس چادرها از فایبرگلاس (الیاف شیشهای) است و لایهای از تفلون سفید آن را میپوشاند؛ لایهای که نور شدید صحرایی را جذب نمیکند و بازمیتاباند. این ویژگی نقش مهمی در کاهش حرارت زیر چادرها دارد و موجب شده است که در این سازه از هیچ وسیله مکانیکی برای تهویه استفاده نشود.
در مجموع ۲۱۰ چادر در قالب ده واحد برپا شد. چادرها از نظر شکل کلی، شباهتی به چادرهای سنتی دارند اما با بهرهگیری از پیشرفتهترین سیستمهای تحلیل و طراحی سازه محاسبه و ساخته شدهاند. هر چادر مساحتی در حدود ۲۱۰۰ مترمربع دارد و هر واحد میتواند همزمان پاسخگوی نیاز مسافران دو هواپیما باشد. هر واحد (متشکل از ۲۱ چادر) ابعادی برابر با ۱۳۸ متر در ۳۲۰ متر دارد و مجموع ده واحد فضایی نزدیک به ۴۰ هکتار را پوشش میدهد. این مجموعه در هر فصل حج مورد استفاده جمعیتی بیش از یک میلیون نفر قرار میگیر
کاربری چادرها
در هوای گرم و تند کویری، هرجا که سایه وجود داشته باشد و باد جریان یابد، شدت گرما بهطور قابل توجهی کاهش پیدا میکند. چادرهای بهکاررفته در سازه چادری فرودگاه جده اگرچه از نظر فرم تقلیدی مستقیم از چادرهای قدیمی نیستند، اما از حیث احساس و اثری که بر ناظر میگذارند همان نقش چادرهای سنتی را ایفا میکنند. هنگامی که از مسافتی دور به آنها نگریسته میشود ــ برای مثال هنگام نزدیک شدن به ساحل جده با کشتی یا قایق، یا از مسیر بلوار کرنیش که در امتداد ساحل دریای سرخ کیلومترها ادامه دارد ــ این چادرها درست مانند چادرهای بدوی که موازی با خط افق گسترده شدهاند، بر بیننده تأثیر میگذارند.
از بالا و درون هواپیما نیز انحنای آرام قوسهای چادرها و سیمهایی که آنها را نگه میدارند، همان احساس سبکی و تعلیقی را ایجاد میکنند که در معماریهای مبتنی بر تعادل و معلق بودن دیده میشود. در این مجموعه، موفقیت سازهگرایی به اوج میرسد، زیرا سازه با وقار و آرامی در کالبد معماری حضور مییابد و با آن یکپارچه میشود. هیچ تلاش اغراقآمیز یا افزودهای برای نمایش سازه به چشم نمیآید، با این همه، سازه همچنان عنصر غالب و تعیینکننده در این معماری است.
فهرست منابع:
مقاله “بررسی سازه های چادری به عنوان سازه های نو” ارائه شده در کنفرانس بین المللی مهندسی معماری، نویسندگان محمد سید نژاد و الهه رحمانی.
مقاله “سازه چادری سازه ای پیشرفته در ساخت و ساز” ارائه شده در کنفرانس بین المللی عمران، معماری، مدیریت شهری و محیط زیست در هزاره سوم، نویسندگان کیمیا حسینی و احمد فیروزیان.
