فرودگاه جده سازه ای زیبا و معروف از بزرگترین سازه های چادری در دنیاست. در هوای گرم و دم کرده شهر ساحلی جده روزانه 80هزار نفر برای مراسم حج وارد این ترمینال می شوند که سطحی به اندازه 44 هکتار دارد. به همین دلیل در سال 1997 دولت عربستان دست به کار تجهیز و نوسازی این فرودگاه زد. طراحان هنگام بازدید از این مطقه به این مسئله پی بردند که انسان بدوی ساکن در این منطقه آموخته بودند که زندگی در زیر سایه چادر در گرمای عربستان بهتر از ماندن در ساختمان محصور و داغ می باشد و همچنین به عقیده طراحان تهویه هوا و نورپردازی ساختمان مورد نیاز ترمینال با توجه به اوج استفاده در یک دوره کوتاه بسیار گرانقیمت می باشد.
شروع کار شرکت طراح این سازه
به همین دلیل شرکتهای اسکیدمور و مریل دست به کار طراحی و اجرای بزرگترین سطح چادری جهان شدند و یک سازه غشایی که بوسیله لایه ای از تفلون پوشیده شد برای پوشش سقف فرودگاه جده طراحی شد که این طراحی سبب بازتاب 70درصد اشعه خورشید می شود. این فرم طبیعی چادر در شب باعث انعکاس نورها به بالا می شود و مانع از ایجاد خیره گی در شب می شود و فرم و ارتفاع چادرها از جریان طبیعی هوا برای ایجاد سرما از طریق تهویه بیرون و درون از طریق بازشوهای مرکزی در تابستان بهره می برند.
چرا از سازه چادری استفاده کردند؟
استفاده از سیستم کششی سازه و برپاداشتن چادر به عنوان سرپناه درحالی که سیم های پولادی استواری آنها را تامین میدارد طرحی مناسب برای پایانه فرودگاه حجاج با اقلیم عربستان می باشد. لزوم ایجاد فضایی وسیع که در عین حال سرپناهی برای حجاج فراهم آورد. بی شک هیچ چیز مناسب تر از چادر نبود که مناسب با نماد زندگی دراین کشور و در عین حال پاسخگوی نیازی که به علت کثرت زائرین پدیدآمده بود باشد.
ویژگی فنی چادرها در فرودگاه جده
هرچادر از چهار جانب با سیم های پولادی ضخیمی از پایه هایی تنومند آویخته می شود. جنس چادرها فایبرگلاس(الیاف شیشه ای) است و یک ورقه تفلون سپید آن را می پوشاند که نور شدید صحرا را به خود نمی گیرد و منعکس می کند. این نکته در کاهش حرارت زیر چادرها بارز است و از وسایل مکانیکی برای تهویه آن استفاده نشده است.
مجموعا 210چادر در ده واحد برپا شد. چادرها از نظر کلی شباهت به چادرهای سنتی داشتند ولی با استفاده از پیشرفته ترین سیستم های تجزیه و تحلیل سازه محاسبه و ساخته شده اند. هرچادر مساحتی نزدیک به 2100 مترمربع دارد و هر واحد می تواند در آن واحد مورد استفاده مسافران دو هواپیما قرار گیرد. هرواحد (مرکب از 21 چادر) به ابعاد 138متر در 320متر است و تمام ده واحد برروی هم فضایی در حدود 40هکتار دارد و در هرفصل حج مورد استفاده جمعیتی متجاوز از یک میلیون نفر قرار می گیرد.
کاربری چادرها
در هوای گرم و تند کویری هرجا که سایه باشد و باد جریان داشته باشد از شدت گرما به میزان قابل توجهی کاسته می شود. این چادرها اگرچه ازنظر فرم عینا تقلیدی از چادرهای قدیمی نیستند ولی از نظر احساس و تاثیری که بر ناظر می گذارند همان نقش را دارند. اگر از مسافتی دور به آنها نظر افکنیم مثلا به هنگام نزدیک شدن به ساحل جده با کشتی یا قایق و یا بلوار کرنیش که در امتداد ساحل دریای سرخ کیلومترها ادامه می یابد این چادرها درست همانند چادرهای بدوی که موازی با خط افق خود را میگسترانند بر ناظر تاثیر می گذارند.
از بالا و درون هواپیما انحنای آرام قوس های چادرها و سیم هایی که به آنها آویخته اند همان حالت سبکی را به ذهن القا می کند که ابرهای معلق در ساختمان. در این ساختمان موفقیت سازه گرایی به اوج می رسد زیرا سازه با متانت و آرامش به عرصه معماری راه می یابد و با آن یکی و یکسان می شود.هیچ کوششی خارج از اندازه و اضافهای برای تبئین سازه به دیده نمی آید با این همه سازه عامل چیره در این معماری است.
فهرست منابع:
مقاله “بررسی سازه های چادری به عنوان سازه های نو” ارائه شده در کنفرانس بین المللی مهندسی معماری، نویسندگان محمد سید نژاد و الهه رحمانی.
مقاله “سازه چادری سازه ای پیشرفته در ساخت و ساز” ارائه شده در کنفرانس بین المللی عمران، معماری، مدیریت شهری و محیط زیست در هزاره سوم، نویسندگان کیمیا حسینی و احمد فیروزیان.
